از ترکیبات مؤثر موجود در عصارهٔ گیاه گزنه، می توان به استیل کولین، اسید کافئیک، اسید فرمیک، فلاوونوئیدهائی مانند کوئرستین، هیستامین، سروتونین، گلوکوکوئینون و استرول هائی مانند استیگماسترول، فنول ها و مواد معدنی اشاره کرد. ریشهٔ گیاه حاوی تانن های مختلف، کومارین، تری ترپن و استرول هائی مانند بتاسیتواسترول است. بتاسیتواسترول ترکیبی است که باعث بهبود علائم ناشی از بروز هایپرتروفی (بزرگ شدن بافت) پروستات می شود.

در گذشته از این گیاه براي تغذيه استفاده مي كردند و از خواص درماني آن اطلاع داشته اند . جالينوس حكيم كه در قرن دوم ميلادي زندگي مي كرده آنرا براي رفع سرماخوردگي و بيماری دستگاه تنفسي بكار مي برده است . گزنه گياهي است علفي و چند ساله كه ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع يك متر بالا مي رو د. اين گياه در خرابه ها ،‌باغها و نقاط مرطوب كه چهارپايان از آن عبور مي كنند بحالت خودرو مي روي ريشه اين گياه خزنده بوده و در ناحيه اي كه سبز مي شود كم كم تمام منطقه را فرا مي گيرد . ساقه اين گياه را پرزها و تارهاي مخروطي شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه بدست مي چسبد و پوست را مي گزد كه توليد خارش و سوزش مي كند و شايد بهمين دليل آنرا گزنه ناميده اند . تخم آن نرم ، ريز و تيره رنگ و مانند تخم كتان است قسمت مورد استفاده اين گياه برگهاي تازه ، ريشه ف شيره و دانه آن است

یکی از خواص درمانی برگ های گیاه گزنه درمان عفونت های دستگاه اداری است. در درمان عفونت مثانه و دیگر التهابات قسمت های انتهای دستگاه اداری، این گیاه بسیار مفید واقع می شود. این خاصیت گزنه به واسطهٔ دیورتیک یا مدر بودن آن باعث می شود تا از بار میکروبی دستگاه کاسته شود. علاوه بر این خاصیت های ضدالتهابی و تقویت کنندگی سیستم ایمنی نیز در بهبود شرایط بسیار مؤثرند.

ترکیبات موجود در ریشهٔ گیاه گزنه قادرند از طریق مهار اتصال گلوبولین متصل به هورمون جنسی مردانه به سلول های پروستات، از عوارض ناشی از بزرگ شدن پروستات بکاهند. البته اگر این دارو به همراه نخل اره ای (Saw Palmetto) و پیجئوم (Pygeum) مصرف شود تأثیرات بهتری حاصل خواهد شد. بررسی های انجام شده نشان می دهند که برگ های گزنه خاصیت ضدحساسیت فصلی دارند. تب یونجه (Hay fever) که با علائمی چون احتقاق بینی، عطسه، خارش و اشک ریختن همراه است، در نتیجهٔ واکنش سیستم ایمنی و عوامل آلرژن موجود در هوا مانند گرده ها و رگ وید (Regweed) ایجاد می شود. برگ های گزنه از طریق مهار ترشح هیستامین و عوامل ضدالتهابی که در پی این واکنش اینی آزاد می شوند، علائم ایجاد شده را بهبود می بخشند.

برگ های این گیاه در برخورد با پوست می توانند باعث بروز واکنش های حساسیتی و افزایش جریان خون در سطح پوست و تجمع خون در موضع شوند. از این ویژگی می توان در درمان اگزما به ویژه کودکان استفاده کرد. استفاده از این گیاه به ویژه در زمانی که اگزما در نتیجهٔ بروز حالات عصبی و استرس تشدید می شود، بسیار ثمربخش است. علاوه بر این مصرف این ماده در درمان التهابات پوستی و همچنین برطرف کردن شورهٔ سر بسیار مؤثر بوده و باعث بازگشت رنگ طبیعی مو می شود. گذشته از این برخی شواهد حاکی از تأثیر این داروی گیاهی در درمان آکنه است.

تركيبات شيميايي
گزنه داراي تانن ، لسيتين ،‌اسيد فورميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم ، تركيبات آهن درد ، ويتامين C و نوعي گلوكوزيد است كه پوست را قرمز مي كند از سرشاخه هاي اين گياه ماده قرمز رنگي بنام اورتي سين استخراج مي شود .
خواص دارويي
گزنه از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است 1

) گزنه مو را تقويت كرده و از ريزش موي سر جلوگيري مي كند ، حتي در بعضي از مورد موي سر دوباره مي رويد . براي استفاده از اين خاصيت 6 گرم سر شاخه ها و برگها و ريشه گزنه را بتنهايي و يا با 30 گرم چاي كوهي در يك ليتر آبجوش ريخته و آنقدر بجوشانيد تا حجم مايع به نصف برسد . شبها مقداري از اين مايع را به سر بماليد و صبح بشوئيد .

2)براي برق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوي سر موها را با چاي گزنه ماساژ دهيد . بدين منظور يك قاشق چايخوير بگ گزنه خشك را در يك ليوان آب جوش ريخته و مدت نيمساعت بگذاريد بماند . ماساژ دادن با اين چاي ، شوره سر را برطرف مي كند.

 3)دستگاه هاضمه را تقويت مي كند

4)ادرار را زياد مي كند

5)براي درمان بيماري قند مفيد است بدين منظور يك فنجان چاي گزنه را سه بار در رو.ز ميل كنيد

6)ترشح شير را در زنان شيدره زياد مي كند

7)اخلاط خوني را برطرف مي كند

8)بيماريهاي پوستي را برطرف مي كند

9)براي باز كردن عادت ماهيانه از دانه گزنه استفاده كنيد

10)در درمان كم خوني موثر است و تعداد گلبولهاي قرمز را زياد مي كند

11)اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف مي كند

12)گزنه عرق آور است 13

)پاك كننده اخلاط سينه ، ريه و معده است

14)نيروي جنسي را تقويت مي كند

15)گرفتيگ هاي كبدي را رفع مي كند

16)براي از بين بردن زگيل ، ضماد برگهاي تازه آنرا روي زگيل بماليد .

17)براي پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه را همراه با ريشه شيرين بيان دم كنيد و بنوشيد

18)براي التيام زخم ها و زخم هاي سرطاني از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنيد

19)براي برطرف كردن كهير از جوشانده گزنه بمقدار سر فنجام در روز بنوشيد 20

)درد نقرس را كاهش مي دهد

21)براي برطرف كردن ناراحتي هاي زنانه قبل از عادت ماهيانه از چاي گزنه استفاده كنيد

22)ناراحتي هاي كليه را برطرف مي كند

23)ضماد آن درد عضلاني را برطرف مي كند

24)كرم معده و روده را مي كشد

 25)درمان كننده بواسير است

26)براي برطرف كردن درد رماتيسم ، برگهاي تازه آنرا روي پوست بماليد .
 

طرز استفاده
1- دم كرده گزنه : مقدار 40 گرم برگ گزنه را در يك ليتر آبجوش ريخته و بمدت 10 دقيقه دم كنيد . مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست . 2- جوشانده گزنه : مقدار 30 گرم گزنه را در يك ليتر آب ريخته و بمدت 10 دقيقه آنرا بجوشانيد . اين جوشانده براي تصفيه خون مفيد است . مقدار مصرف آن يك فنجان بين غذاها در روز است . 3-تنطور گزنه :‌يك قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الكل 50 درجه طبي مخلوط كرده و در داخل شيشه در بسته بريزيد و بمدت 15 روز هر روز آنرا تكان دهيد بعد از اينمدت آنرا صاف كرده و در شيشه دربسته نگاهدري كنيد . مقدار مصرف آن 15-10 قطره سه بار در روز مي باشد .

--------------------------------------------------------------------------------

مضرات
گزنه اگر بيش از حد استفاده شود ممكن است براي روده ها و كليه ها مضر باشد بنابراين بهتر است با صمغ عربي و كتيرا خورده شود مقدار مصرف بيش از 10 گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود . زنان باردار و كودكان بايد از مصرف آن خورددي كنند .

 چاي گزنه
خواص: كاهش دهنده قند خون، غلظت خون، چربي، ضد صفرا و سنگ كليه، ضد سرطان و امراض كليوي، ادرار آور، ضد خونريزي ها،  ضد ريزش مو، رفع خستگي،  زياد كننده شير مادر

طرز تهيه: يك قاشق غذاخوري در يك قوري+ ۲ ليوان آب سرد + نبات

  البته باید پنج گرم در روز  مصرف شود و مصرف بیش از حد آن باعث می شود پتاسیم از بدن خارج شود.